Duizenden ouderen wachten op verpleeghuisplek of thuiszorg – ‘Er is een dramatische situatie aan het ontstaan’

Dagelijks liggen er honderden ouderen onnodig in een duur Nederlands ziekenhuisbed door het tekort aan thuiszorgmedewerkers en verpleeghuisplekken. Daarnaast wachten ook steeds meer mensen thuis op een plek waar zij de zorg kunnen ontvangen die ze nodig hebben.

De aantallen nemen snel toe, en zullen de komende jaren alleen maar verder oplopen, waarschuwen zorgbestuurders uit het hele land. In juli van dit jaar waren er bijna 14 duizend mensen die niet terechtkonden in een verpleeghuis in de buurt. Zij ontvangen elders wel zorg, maar zouden volgens zorgmedewerkers beter op hun plek zijn in een instelling.

 

 

De doorstroom van ouderen naar verpleeghuizen is al jaren ingewikkeld. Maar de problemen van nu zijn complexer: veel verzorgingshuizen zijn gesloten en kwetsbare ouderen wonen tot op veel hogere leeftijd en met een fragielere gezondheid thuis. Bovendien slaat de vergrijzing toe – het aantal 70-plussers stijgt de komende tien jaar met 60 procent – en worden de zorgvragen van ouderen steeds ingewikkelder. Tegelijkertijd bouwen ziekenhuizen hun beddencapaciteit juist af en is het arbeidsmarkttekort in de thuiszorg enorm.

Steunkousen

‘Helaas zijn er momenten dat wij vijftig patiënten in het ziekenhuis hebben die beter af zijn op een andere plek’, zegt Peter Langenbach, voorzitter van de raad van bestuur van het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam. Als voorbeeld noemt hij een vrouw op leeftijd die niet naar huis kon, omdat er in de stad geen enkele thuiszorgmedewerker beschikbaar was die haar steunkousen kon aantrekken. ‘Dan moeten wij oncologische operaties afzeggen, omdat er na zo’n operatie een bed beschikbaar moet zijn. Dat is de situatie. Het piept en het kraakt.’

Bart Berden, bestuursvoorzitter van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg, spreekt van ‘een waanzinnig probleem’. ‘We hebben dagelijks dertig patiënten voor wie de thuiszorg niet in staat is zorg te leveren. Er is geen collega-ziekenhuisbestuurder in Nederland die dit probleem niet kent. In Tilburg leveren wij slechts 2 procent van de Nederlandse ziekenhuiszorg, dus reken maar uit.’

Dagelijkse verzorging onder druk

Ziekenhuisbestuurders in Assen, Zwolle en Sittard-Geleen herkennen de trend, al kampen zij met minder grote aantallen patiënten. In die laatste stad is Roel Goffin bestuurder bij zorgorganisatie Zuyderland, die naast één van de grootste ziekenhuizen van Nederland ook een thuiszorgtak heeft. Daar slaat het arbeidstekort hard toe. ‘We hebben constant twintig tot dertig vacatures openstaan.’

Ondanks de inzet van speciale verpleegkundigen in het ziekenhuis die in een zo vroeg mogelijk stadium proberen vervolgzorg te regelen, ziet Goffin de problemen toenemen. ‘Er zijn nu nog oplossingen te vinden, maar er komt een moment dat de dagelijkse verzorging van thuiszorgpatiënten minder vaak kan plaatsvinden dan je zou willen. Daar wil ik ook niet aan, maar we moeten de politiek oproepen daar snel over na te denken.’

Volgens Jeroen van den Oever, directievoorzitter bij zorgorganisatie Fundis en bestuurslid bij Actiz, de branchevereniging voor thuiszorginstellingen en verpleeghuizen, ‘is er een dramatische situatie aan het ontstaan’. ‘De doelgroep neemt snel toe en gaat nog veel verder toenemen. De arbeidsmarkt levert niet de mensen om die vraag op te vangen.’ Bij een nieuwe griepgolf deze winter, waarschuwt hij, ‘loopt het krakend vast.’

Weinig investeringen

Hoogleraar acute ouderenzorg Bianca Buurman ziet de verkeerde-beddenproblematiek als een gevolg van ontoereikende aandacht voor de kwetsbare ouderen die langer thuis moeten blijven wonen. ‘Je kunt de problemen op het personeelstekort gooien, en dat helpt natuurlijk niet mee, maar het onderliggende vraagstuk is waarom mensen in hun thuissituatie in de problemen raken en naar het ziekenhuis moeten. Kan de mantelzorger het niet meer aan? Zijn er psychische klachten? Daar zullen we eerst naar moeten kijken.’

Het is daarom extra wrang, zegt Buurman, dat er door het kabinet wel miljarden worden geïnvesteerd in de verpleeghuiszorg om mensen te werven voor de overgebleven huizen, terwijl de thuiszorg er nauwelijks geld bij krijgt. ‘Het is mooi om zorg naar huis te verschuiven, maar dan moet er ook geld beschikbaar zijn om de wijkverpleging door te ontwikkelen en ouderen thuis de goede zorg te bieden.’