We mogen ook een beetje blij zijn met de zaak Bollen.

Door: Chris De Meerleer - opiniestuk 12-1-2021

Categorieën
:
Zorg - kandidaat, Zorg - werkgever,

We mogen ook (een beetje) blij zijn met de zaak Bollen.

De psycholoog is terug in het maatschappelijk debat.

 

Toen ik afstudeerde, meer dan 35 jaar geleden, hadden we discussies over de erkenning van psychologen. Er was nood aan structuren en erkenning van de titel van psycholoog. 

Eén van de discussies was toen of iemand met een bachelordiploma  zich ook ‘psycholoog’ mocht noemen. Vandaag zeggen diploma’s niet alles meer of zijn ze maar een essentiële voorwaarde,  en hebben we nood aan kaders die toelaten de kwalificatie, geschiktheid en professionele verantwoordelijkheid van beroepsuitoefenaars te beoordelen. Alvast een maatschappelijke uitdaging leert het debat ‘Zaak –Bollen’ ons.

 

Psychologencommissie: een onduidelijke positie.

De psychologencommissie is  ook voor de psychologen zelf een onduidelijk gegeven. De bevoegdheid van de Psychologencommissie is  immers beperkt tot de erkenning van de titel en het inrichten van het deontologisch tuchtorgaan voor psychologen die de titel dragen.

Er is momenteel geen deontologisch orgaan door de overheid opgericht en ook de Psychologencommissie kreeg de bevoegdheid niet om een uitspraak te doen over erkende klinisch psychologen. Hierdoor is er een vacuüm ontstaan, want de Psychologencommissie heeft geen enkele zeggenschap over erkende klinisch psychologen die niet de titel dragen. Het probleem voor VVKP (Beroepsvereniging Klinisch Psychologen)  is dat een geschorste psycholoog zonder problemen de klinische psychologie kan blijven beoefenen. 

Dit is anders dan bijvoorbeeld het geval is bij de Orde van Geneesheren, waar er op een duidelijke wijze wordt toegezien op de  uitoefening van het beroep. Naas het zich niet mogen publicitair/ commercieel opstellen vormt  de waardige en respectvolle uitoefening van het beroep deel van de Medische Codex. De invulling van dergelijke deontologische principes krijgen toepassing binnen een maatschappelijk kader. Ook de Orde kreeg wel eens het verwijt voor een conservatieve invulling van die maatschappelijke normen te staan.

Alleen gaat de samenleving en de politiek zich daar minder mee moeien.

Anders dan verenigingen van psychologen, die geneigd zijn te begrijpen, is de rol van een commissie dan ook om te beoordelen. 

 

De psycholoog : een apart geval binnen de gezondheidsberoepen 

De ambulante raadpleging van een psycholoog of psychotherapeut behoort niet tot het verplichte basispakket dat alle mutualiteiten moeten aanbieden. Sommige ziekenfondsen betalen wel een deel terug vanuit de aanvullende ziekteverzekering die zij hun leden aanbieden.

Het feit dat de overheid niet in staat  om de is de vele geestelijke hulpvragen van de bevolking via de ziekteverzekering op  te nemen, maakt dat meer en meer psychologen zich zijn gaan vestigen als zelfstandige. Psychologen die in een georganiseerde setting werken, vallen onder de spelregels van de eigen organisatie. We nemen aan dat een directeur van een ziekenhuis of hulpverleningsorganisatie, op basis van signalen van de eigen medewerkers, wel snel een beslissing zou nemen omtrent wat kan en wat niet kan in de eigen organisatie. Hoe betwistbaar deze uitspraken ook kunnen zijn, ze zorgen er alvast voor dat duidelijk is welke gedragsregels bij de rol van psycholoog horen. Daarbij genieten medewerkers die in een organisatie werken, vaak nog eens van de mogelijkheid om geëvalueerd te worden in hun beroepshandelen.

Voor psychologen die hun beroep uitoefenen in een zelfstandige setting is dit minder evident. Vaak toetsen ze hun beroepshandelen bij collega’s af, via vormen van overleg of intervisie. Dit schept ook een context die garantie geeft dat er binnen de beroepsgroep minstens een dialoog omtrent kwaliteit en rol van de beroepsoefenaar bestaat.

Daarnaast kan een orgaan met een zekere bevoegdheid hier een complementaire rol vervullen. Zeker waar ik als collega uit de beroepsgroep niet de positie heb om mijn collega te beoordelen, lijkt me dan ook een dergelijk orgaan of commissie een rol te vervullen.

 

Hoe gedraagt een psycholoog zich op de sociale media ?

Mag een tuchtcommissie Kaat Bollen op de vingers tikken voor iets uit haar privésfeer? (VRT-NWS)

Sociale media zijn een deel van de samenleving geworden en ook het publieke domein. We kunnen de sociale media niet terugbrengen tot een plaats waar we alleen in de privésfeer aanwezig zijn. Meer dan ooit beïnvloedt wat gebeurt op de sociale media in grote mate het publieke domein met inbegrip van de psychologen zelf en hun cliënten. 

Het maatschappelijk debat leert ons dat het gedrag van Donald Trump op de sociale media niet  alleen maar een uiting van zelfexpressie is.  Daar lijkt het evident. Het wordt moeilijker als de  leerkracht met een pedagogische opdracht en  een maatschappelijke rol, op de sociale media gedrag stelt dat we niet verwachten. Sommige directeurs van onderwijsinstellingen spelen daar ondertussen preventief op in: 'geen vriend worden met de leerlingen uit de klas' zijn dan voorschriften die ontstaan.   

Beroepsverenigingen, commissies en andere maatschappelijke regulatoren gaan dit debat best niet uit de weg. Tijdig deze dialoog opnemen vermijdt immers dat een breed maatschappelijk debat ontstaat waarin het over de mens  'Kaat Bollen' moet gaan.

 

Is zelfexpressie essentieel in ons mens zijn ? 

Gedelegeerd bestuurder VVKP Koen Lowet spreekt van zelfexpressie als een essentieel onderdeel van ons mens-zijn. Impliciet geeft hij daarmee ook aan dat dit een gezonde uiting is van mens zijn. Ik herken de uitspraak van Koen Lowet als een denken van de samenleving, waarin zelfexpressie een belangrijke norm is. Er valt echter ook wat  te zeggen dat zelf-beheersing een kenmerk is van mensen en dat mensen sociale wezens zijn die in interactie gaan met mekaar en daar om samen te leven regels voor nodig hebben. Naast spreken is ook het zwijgen een menselijke interactievorm.  De Covid-crisis leert ons alvast dat een evenwicht tussen individuele vrijheid en maatschappelijke regels en voorschriften onze gezondheid in zijn brede betekenis ten goede komt.

Van collega’s psychologen met een hulpverleningspraktijk krijg ik ook wel casuïstiek te horen die alvast laat zien dat het mens-zijn meer essentiële onderdelen kent dan de zelfexpressie.

 

De zaak ‘Bollen’ : voer voor maatschappelijk debat.

Niet alleen op de sociale media, maar tot bij de minister leidt de zaak Bollen tot een maatschappelijk debat. Vlaams Minister Somers had het over de commissie als kledingpolitie. “Vrouwen moeten voor zichzelf kunnen beslissen wat ze dragen.” De uitspraak van Somers herleidt de uitspraak van de commissie hiermee tot een kledingdebat (we zouden ons kunnen afvragen of dezelfde uitspraak met evenveel gemak over de hoofddoek kan worden gevoerd). 

We hopen echter dat de zaak Bollen niet leidt tot een debat over kledij, maar een debat over de maatschappelijke verantwoordelijkheid van beroepsuitoefenaars, hun gedrag op de sociale media en nog breder tot een debat over de positie van de psychologen zelf.

En daar beste politici is nog een lange weg af te leggen. Beken nu misschien eens welke richting u uit wil met een vandaag voor de samenleving meer dan essentieel maar complex beroep. We zijn zeker dat er psychologen en commissies bestaan die u daarbij kunnen helpen.

Over Kaat Bollen  als psycholoog laten we de uitspraak over aan de wijsheid van de psychologencommissie. Wie oordeelt, moet daarbij niet zijn dossier prijsgeven, maar wel transparant zijn omtrent de gehanteerde criteria. Deze combinatie van discretie enerzijds, transparantie anderzijds kan niet anders dan vruchtbaar zijn. Dat de commissie achterloopt  op het maatschappelijk denken inzake transparantie  mag één ding zijn.  Of de inhoud van de door haar gehanteerde invulling van 'waardigheid' achterloopt, is me voorlopig onbekend. 

In haar rol van media-figuur en aanstoker van het maatschappelijk debat is Kaat Bollen alvast geslaagd. 

 

Chris De Meerleer is  klinisch psycholoog (UGent), psychotherapeut en organisatieconsultant in de gezondheidszorg.

Bronnen: 

https://vvkp.be/nieuws/moet-ik-mij-nu-inschrijven-bij-de-psychologencommissie

https://www.compsy.be/nl/terugbetaling

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/01/11/pyscholoog-manu-keirse-roept-op-om-nieuwe-psychologencommissie-o/